یبوست یکی از مشکلاتی است که افراد زیادی با آن درگیر هستند. اکثر افراد حداقل یک بار در زندگی خود دچار یبوست شده اند. در حقیقت، یبوست یک بیماری محسوب نمی شود؛ و ناشی از بیماری ها و مشکلات دیگری است که در بدن اتفاق افتاده اند.
- چرا به یبوست مبتلا می شویم؟
- چه مشکلاتی در بدن منجر به یبوست می شوند؟
- یبوست چه علائمی دارد؟
در این مقاله، تمام آنچه را که باید درباره ی یبوست، علت های ابتلا و علائم آن بدانید، ارائه کرده ایم. بخاطر داشته باشید، در صورتی که برای مدت زمانی طولانی با این مشکل مواجه هستید، نباید آن را دست کم گرفته و درمان را پشت گوش بیاندازید. بعد از خواندن این مقاله، خواهید توانست وضعیت سلامتی خود را بسنجید و در صورت ابتلا به یبوست، هرچه زودتر به آن رسیدگی کنید.
یبوست چیست؟
برای اینکه بتوانیم اطلاعات دقیق تری از یبوست پیدا کنیم و بتوانیم آن را تشخیص دهیم، لازم است ابتدا یک بار آن را به طور واضح تعریف کنیم.
هنگامی که اجابت مزاج، کمتر از سه بار در هفته بوده و مدفوع با نشانه هایی همچون خشکی و سفتی همراه باشد و در حین دفع، فرد دچار درد و احساس ناراحتی شود، می توان گفت که بیمار به یبوست مبتلا شده است. این تصور اشتباه است که بعضی ها فکر می کنند حتما باید هر روز و یا یک روز در میان اجابت مزاج داشته باشند. در تعداد دفعات مدفوع، عوامل مهمی نقش دارند که باید فرد به فرد در نظر گرفته شوند. اینکه بیمار در هفته چه وعده های غذایی استفاده کرده و چه مقدار در روز فعالیت داشته، از مهم ترین این عوامل هستند. هر فردی در زندگی خود، هرچند موقت و برای مدتی کوتاه، به طریقی یبوست را تجربه کرده است.
انواع یبوست
دکتر طاهری فوق تخصص گوارش بیان می کنند در صورتی که علت ایجاد یبوست افزایش سن و مشکلات عملکرد روده باشد به نوع آن یبوست اولیه می گویند، این در حال است که اگر مشکل یبوست به دلیل یک بیماری باشد به آن یبوست ثانویه گفته می شود .
در کل می توان دلایل اصلی ایجاد یبوست را اینگونه عنوان کرد:
- کند بودن حرکات روده
- اختلال دفعی
- ناهماهنگی عضلات دفع
- سندرم روده
- کم تحرکی شخص
برای درمان یبوست روش های مختلفی پیشنهاد می شود که بسته به نوع یبوست و سن شخص، روش درمان متفاوت خواهد بود.
اصلی ترین علت های یبوست
عوامل گوناگونی در به وجود آمدن یبوست دخیل هستند. در صورت کلی، بی تحرکی و کم شدن فعالیت جسمی – چاقی – تنبلی روده ها – استفاده دراز مدت از داروهای مسهل و ملین – استفاده بیش از حد میوه و سبزی – مصرف بسیار حبوبات و غلات بدون سبوس – استفاده نان های سفید – کم نوشیدن آب – فشار های روحی و عصبی – کمبود ویتامین B – جلوگیری از دفع کردن مدفوع به موقع و … می توانند عوامل ابتلا به یبوست باشند؛ اما یکی از مهم ترین علل رخ دادن یبوست در بیشتر افراد دنیا در هر رده سنی، نداشتن فعالیت جسمانی و تحرک کم بدن است.
یبوست چه مشکلاتی را برای فرد به وجود می آورد
- دل درد
- عفونت روده ها
- هموروئید
- شقاق
- افسردگی
- بداخلاقی
- سر درد
- بی حوصلگی
- حالت تهوع
علائم یبوست:
- احساس ناراحتی در ناقص بودن دفع مدفوع
- اجابت مزاج همراه با زور و فشار
- خونریزی و درد شدید درحین دفع
- سفت بودن مدفوع
- خشک بودن مدفوع
مواردی وجود دارد که باعث می شود علائم بیماری در فرد تشدید شود:
- محیط های کاری و پشت میز نشینی
- دوره های نقاهت بعد از عمل های جراحی گوناگون که ممکن است طولانی باشند و بیمار در این مدت توان تحرک نداشته باشد.
- استرس و افسردگی
- استفاده از بعضی داروها برای بیماری های عصبی مانند: داروهای سه حلقه ایی، آهن و داروهای ضد اسید. دیگر داروها مانند بلادونا که موجب مسدود شدن کانال کلسیم خواهند شد.
اثر استرس در ابتلا به یبوست
استرس تاثیرات مهمی در گوارش و تنبلی روده می گذارد . به باور برخی از پزشکان روده ها مغز کوچک بدن فرد هستند . مغز و روده ها به صورت تنگاتنگ با هم مربوط هستند . حرکت های روده همچون به تبادل علائم و نشانه ها و سیگنال های پیچیده تری بین این دو عضو هستند . هنگامی که مغز به استرس مبتلا می شود روده ها همچنین دارای اضطراب می شوند. علاوه بر این اشخاص معمولا به میزان کافی فعالیت بدنی ندارند و به اندازه زیاد به برنامه غذایی خود اهمیت نمی دهند . برای همین هم مشکلات چندین برابر می شود .
در نهایت باید این توصیه را در نظر گرفت که هنگامی که روده ها تنبل می شود و به صورت مرتب شکم کار نمی کند می بایستی در این هنگام مصرف مواد غذایی نامناسب را به تنهایی جهت رویارویی با یبوست کافی نمی باشد می بایست فرد تحرک داشته باشد . نیاز است هر هفته حداقل سه مرتبه به مدت نیم ساعت یا بیشتر وزنش انجام داد . داشتن فعالیت جشمانی مرتب عضلات روده ها را تجریک می کند و موجب فعال شدن آن ها می شود . با انجام ورزش زمان دفع مدفوع از روده ها کم می شود و مدفوع مرطوب تر و لیز تر می شود .
مواردی که باعث تشدید یبوست می شوند
در واقع می توان گفت شما می توانید با رعایت برخی نکات از ابتلا به یبوست پیشگیری کنید، اما برخی از موارد هم هستند که باعث تشدید یبوست و وخیم تر شدن شرایط بیمار می شوند. عدم درمان و تشدید یبوست، عاملی برای آغاز بیماری های دیگر است. به گفته دکتر امیر طاهری، فوق تخصص گوارش، یبوست علت برخی از بیمار ی ها مانند بواسیر و شقاق خواهد شد.
موارد زیر، عواملی هستند که باعث تشدید یبوست در بیمار خواهند شد:
- مصرف برخی از داروها برای درمان بیماری های دیگر می تواند یبوست را بدتر کند. از جمله این داروها می توان به: داروهای فشار خون بالا و یا داروهای چربی خون اشاره کرد. در صورتی که میزان این داروها و زمان مصرف آن ها زیر نظر متخصص مربوطه نباشد می تواند شما را با مشکل جدی روبه رو کند .
- موقعیت فیزیولوژیکی مانند بارداری و بالا رفتن سن و یا بیماری هایی مانند قطع نخاع و یا بیماری های عضلانی می تواند یبوست را بیشتر کند. به طور کلی هر عاملی که تحرک شما را بیش از اندازه کم کند شما را مستعد ابتلا به یبوست خواهد کرد.
- استفاده از برخی از داروها به طور خودسرانه می تواند مشکلاتی را در روده ایجاد کند. به هیچ عنوان هیچ دارویی ار بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
- بیماری سندورم روده تحریک پذیر
- بیماری های مرتبط با عضلات کف لگن
- کم کاری تیروئید و کم کاری سایر هورمون ها
- دیابت
- تومورها و سرطان های روده
راهکار های جلوگیری از تشدید یبوست
- در صورتی که شما یبوست دارید باید از مواد غذایی پر فیبر استفاده کنید.
- بیماری های طولانی مدت که توسط متخصص گوارش درمان نشده است هر گونه عوارضی را به دنبال خواهند داشت که یکی از آنها یبوست است .
- به مقدار کافی آب بنوشید. مصرف مایعات به شما کمک می کند تا دفع راحت تری داشته باشید و مدفوع شما نرم شود .
درمان یبوست
برای اجابت مزاج، یک وقت مشخص در نظر بگیرید و سیستم بدنی خود را به این وقت عادت بدهید. معمولا از بهترین زمان ها برای اجابت مزاج، چند دقیقه بعد از صبحانه است. هیچ عجله ایی برای به پایان رساندن این کار نداشته باشید؛ حتی اگر احساس می کنید که مدفوع شما تمام شده است برای مدتی صبر کنید. نوشیدنی های گرم، روده را تحریک می کنند و می توانند برای افراد درگیر یبوست مفید واقع شوند. داروهایی که برای درمان این عارضه تجویز می شوند، معمولا مسهل های متفاوتی هستند که به شدت و پیشرفت بیماری و البته تشخیص پزشک بستگی دارند. حجیم کننده های مدفوع مانند پلی‌کاربوفیل، پسیلیوم، متیل سلولز و سبوس معمولا در تجویز پزشکان دیده می شوند.
از ملین های استفاده شده در بیماری یبوست می توان به ملین های حجم ساز(bulk-forming)، محرکها(Stimulants)، مواد اسمزی (Osmotics)، نرم کننده های مدفوع(Stool softener)، ملین های روغنی (Lubricant), ملین های نمکی(Saline laxatives) و فعال کننده های کلراید کانال (Chloride Channel activators) اشاره کرد.
طول مدت مصرف و زمان قطع داروها حتما باید توسط پزشک تعیین شود؛ زیرا در برخی موارد بلافاصله پس از قطع داروها بیمار دوباره با یبوست مواجه می شود. نکته ی دیگری که در درمان یبوست تاثیر گذار است رژیم غذایی است. درطول روز سعی کنید هشت لیوان آب را بنوشید و از میوه و سبزیجات خام که باعث حجیم شدن مدفوع می شوند، استفاده کنید.
توصیه های بسیار مهم در درمان یبوست
- به صورت منظم و مکرر آب بنوشید و از مصرف چای پر رنگ پرهیز کنید.
- هرگز به صورت خودسرانه اقدام به مصرف قرص های ملین و مسهل استفاده نکنید. زیرا می تواند منجر به تنبلی روده ها شود.
- سعی کنید کمتر در معرض فشار های روحی و موقعیت های تنش زا قرار بگیرید.
- حفظ وزن مناسب در سلامت عملکرد دستگاه گوارش بسیار موثر است.
- حرکات ورزشی شکمی را بیشتر انجام دهید.
- ورزش و پیاده روی هر روزه، علاوه بر کمک به فعالیت بهتر روده ها و دستگاه گوارش، به بهتر شدن حال روحی شما نیز کمک می کند.
- مصرف میوه و سبزیجات را در برنامه ی هر روز خود بگنجانید. میوه ها اگر با پوست خورده شوند، بهتر است. مصرف میوه موجب جلوگیری از سرطان روده شده و به علت دارا بودن ویتامین ها و مواد معدنی بسیار، به سلامت روحی و جسمی فرد کمک چشمگیری می کند .
- حبوبات و غلات بیشتری استفاده کنید.
- توصیه می شود به جای نان های سفید از نان های سبوس دار همچون سنگک، بربری و جو استفاده کنید.
برخی از خدمات دکتر طاهری فوق تخصص گوارش
راه های ارتباطی دکتر طاهری فوق تخصص گوارش
سلام وقت بخیر. ممنونم از سایتتون.
بنده مشکل یبوست داشتم به پزشک مراجعه کردم و پسیلیوم و لوراکس تجویز کردند. بعد از مدتی استفاده یبوست حل شد و حتی به اسهال هم مبتلا شدم اما همچنان برای اجابت مزاج باید از شیاف بیزاکودیل استفاده کنم و یا اینکه خیلی زور بزنم. ورزش میکنم و آب و فیبر زیادی هم مصرف میکنم اما مشکلم حل نمیشه و حدود یک ماه و خورده‌ای هست که این مشکل رو دارم. ممکنه راهنمایی کنید؟