التهاب لوزالمعده یا التهاب پانکراس که به عارضه پانکراتیت شناخته می شود، ممکن است به دو صورت حاد یا مزمن در افراد ایجاد شود. گاهی اوقات این التهاب به شکل کوتاه مدت بوده و در چند روز به اوج خودش می رسد و بعد از آن پانکراس به تدریج به حالت طبیعی باز می گردد. در مواقعی نیز ممکن است التهاب لوزالمعده، باعث رخ دادن مشکلات جدی شود. بنابراین لازم است افراد در صورت مواجه شدن با علائم این بیماری، خیلی سریع به پزشک متخصص مراجعه نموده و فرآیند تشخیص و درمان را طی کنند.
التهاب لوزالمعده چیست؟
غده لوزالمعده که در بخش خلفی و فوقانی حفره شکمی قرار دارد، از هورمون هایی برخوردار است که به تنظیم نحوه جذب قند گلوکز کمک کرده و با تولید آنزیم هایی باعث بهبود عملکرد هضم می شود. عارضه التهاب لوزالمعده که به دلایل خاصی به وجود می آید، موجب اختلال در این فرآیند شده و افراد را با مشکلاتی مواجه می کند. بیماری پانکراتیت به دو صورت حاد و مزمن رخ می دهد.
- پانکراتیت حاد
در پانکراتیت حاد که یک حالت موقتی است، لوزالمعده سعی می کند که پس از یک آسیب کوتاه مدت و جزئی دوباره بهبود یابد. معمولا بیماران مبتلا به التهاب پانکراس حاد با مراقبت های حمایتی مانند استراحت، تسکین درد و… در چند روز کاملا بهبودی می یابند.
- پانکراتیت مزمن
در پانکراتیت مزمن، بیماری به صورت طولانی مدت و پیشرونده بوده و بهبودی سریع حاصل نخواهد شد، بلکه با گذشت زمان بیماری بدتر می شود. در این عارضه، آسیب به لوزالمعده اصلا متوقف نشده و در نهایت در طول سال ها آسیب دائمی به پانکراس فرد وارد می گردد.
علائم التهاب لوزالمعده
علائم ایجاد شده در فرد پس از ابتلا به التهاب لوزالمعده، به این بستگی دارد که کدام نوع آن را تجربه می کند.
علائم پانکراتیت حاد عبارتند از:
- نبض سریع
- تهوع
- درد بخش فوقانی شکم
- درد شکم به سمت پشت
- لمس دردناک شکم
- استفراغ
علائم پانکراتیت مزمن عبارتند از:
- کاهش وزن بدون دلیل
- مدفوع چرب و بدبو
- درد بخش فوقانی شکم
- تشدید درد شکم بعد از غذا خوردن
بیشتر بخوانید: بیماری التهاب روده
علت التهاب لوزالمعده
ایجاد عارضه التهاب لوزالمعده، به دلایل زیاد و کاملا متفاوتی خواهد بود که در زیر به برخی از مهم ترین آن ها اشاره شده است:
- سنگ کیسه صفرا
از وظایف مجرای صفراوی آن است که صفرا را از کیسه صفرا و از طریق مجرای پانکراس به روده فرد تخلیه می کند. با وارد شدن سنگ کیسه صفرا به مجرای صفراوی و گیر کردن و مسدود شدن آن در محل اتصال، خروج آب پانکراس از مجرای پانکراس در مدت کوتاهی متوقف می شود. این اتفاق، آنزیم ها را داخل لوزالمعده به دام انداخته و آن ها را فعال می کند و این امر موجب پاسخ التهابی پانکراتیت می گردد.
- مصرف الکل
مصرف زیاد الکل از دلایل مشخص بیماری التهاب پانکراس به حساب می آید. البته دانشمندان هنوز نتوانسته اند به چگونگی آن پی ببرند اما احتمالا محصولات جانبی سمی الکل در خون فرد موجب پاسخی التهابی در لوزالمعده او شده و آنزیم های گوارشی داخل لوزالمعده را فعال می کنند.
- سابقه خانوادگی پانکراتیت
ژنتیک می تواند نقش بسیار مهم و فزاینده ای در بروز پانکراتیت مزمن داشته باشد. چنانچه اعضای خانواده فرد به این عارضه مبتلا باشند، شانس او به خصوص هنگامی که با عوامل دیگر مانند چاقی، مصرف سیگار و … ترکیب شود، افزایش می یابد.
- بیماری دیابت
گاهی اوقات نیز وجود بیماری هایی مانند دیابت در افراد می تواند باعث ایجاد عارضه پانکراتیت شود.
علل کمتر شایع التهاب لوزالمعده عبارتند از:
- عوارض فیبروز کیستیک
- سطح بالای تری گلیسیرید خون
- سطح بالای کلسیم خون
- ایسکمی یا کاهش خون رسانی
- عفونت ها مانند ویروس ها
- بیماری خود ایمنی
- سرطان
- آسیب تروماتیک به پانکراس
- مصرف داروهای خاص محرک لوزالمعده
بیشتر بخوانید: انسداد روده
تشخیص التهاب لوزالمعده
در زمان معاینه جهت تشخیص التهاب لوزالمعده، پزشک علائمی نظیر ضعف، اسهال و مدفوع بدبو را بررسی می کند. افرادی با داشتن سابقه ژنتیکی، مصرف زیاد الکل و ابتلا به دردهای شکمی، لازم است آزمایشاتی را جهت تشخیص پانکراتیت مزمن انجام دهند. برخی از آزمایشات تجویزی پزشک شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون
اولین گزینه ای که توسط پزشک برای تشخیص و شناسایی ناهنجاری های مرتبط به پانکراتیت مزمن و حاد تجویز می شود، انجام آزمایش خون است.
- آزمایش مدفوع
در بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن، به علت عدم هضم چربی و یا عدم توانایی جذب چربی توسط روده کوچک، میزان زیادی چربی از طریق مدفوع دفع می شود. در نتیجه آزمایش مدفوع به منظور اندازه گیری میزان چربی دفع شده در آن صورت می گیرد.
- عکسبرداری با آندوسکوپی
در تشخیص به روش آندوسکوپی، لوله ای بلند با دوربین در انتهای آن، از طریق گلوی فرد لوزالمعده و مجاری صفراوی او را بررسی می کند. در واقع با ورود مایع رنگی درون لوله آندوسکوپی، دوربین می تواند تصاویر دستگاه گوارش فرد را به مانیتور ارسال کند. در روش تشخیص آندوسکوپی تصاویر واضحی از لوزالمعده و مجاری صفراوی در اختیار پزشک قرار خواهد گرفت.
- آزمایش بررسی عملکرد پانکراس
در شرایطی که بیمار کاهش وزن چشمگیری داشته و یا بدن او در جذب مواد معدنی اختلال دارد، پزشک آزمایش بررسی عملکرد پانکراس را لازم می داند. در این آزمایش چند مرحله ای شرایط لوزالمعده از لحاظ ترشح آنزیم گوارشی و سایر ترکیبات لازم جهت هضم بررسی می گردد.
روش های درمان التهاب لوز المعده
فرآیند درمان عارضه التهاب لوزالمعده بستگی به نوع حاد یا مزمن آن دارد. معمولا درمان این بیماری به روش های زیر صورت می گیرد:
- داروهای ضد درد
گاهی اوقات پانکراتیت موجب درد شدید شکمی در فرد می شود. در این مواقع پزشک مربوطه، جهت کنترل درد برای فرد دارو های ضد درد را تجویز می کند.
- مایعات داخل ورید
به این دلیل که بدن برای ترمیم لوزالمعده به انرژی و مایعات نیاز دارد، امکان دارد به کمبود آب دچار شود. بنابراین در مدت زمان بستری در بیمارستان، فرد مایعات اضافی را از طریق ورید در بازو دریافت می کند.
- رفع انسداد مجاری صفراوی
در زمانی که پانکراتیت به علت مجرای صفراوی تنگ یا مسدود شده رخ دهد، معمولا پزشک روش جراحی مجرای صفراوی را توصیه می کند تا انسداد رفع شود.
- جراحی کیسه صفرا
چنانچه دلیل التهاب پانکراس، سنگ کیسه صفرا باشد، ممکن است پزشک روش جراحی را جهت از بین بردن کیسه صفرا توصیه کند.
- عمل جراحی لوزالمعده
در شرایطی این احتمال وجود دارد که برای تخلیه مایعات از لوزالمعده و یا از بین بردن بافت بیمار، پزشک تصمیم به عمل جراحی لوزالمعده بگیرد.
بیشتر بخوانید: آندوسکوپی معده
نتیجه گیری
در انتها باید گفت که بسیاری از افراد می توانند با رعایت سبک زندگی سالم، عدم مصرف سیگار، الکل و کنترل های پزشکی، احتمال ابتلا به التهاب لوزالمعده را کاهش دهند. چنانچه بعد از روند معاینات و آزمایشات، پزشک شما تشخیص دهد که به پانکراتیت مبتلا هستید، باید به متخصص گوارش و بیماری های معده و روده مراجعه نموده و درمان را با توجه به نوع بیماری و آزمایشات خود آغاز کنید. رعایت دستورالعمل های پزشک، سرعت بهبودی شما را افزایش خواهد داد.
۰ دیدگاه